RTV794

In de afgelopen 1,5 jaar zijn veel vergaderingen en raadplegingen van de burgers verhuisd naar bijeenkomsten die alleen digitaal zijn bij te wonen. Een belangrijk deel van de bevolking beslist niet meer mee als het gaat om maatschappelijk relevante onderwerpen. Op hetzelfde moment liggen in veel gemeenten op de Oost-Veluwe rapporten op tafel waarin burgerparticipatie en inspraak van de burger als wens staat geformuleerd. Dat beperkt zich echter vooral tot de digitale mogelijkheden.

Laaggeletterdheid in de praktijk

Wat betekent laaggeletterd zijn? De gemeente Epe omschrijft dit op haar website als volgt : “Ook in gemeente Epe is voor ruim 16% van de mensen alledaagse handelingen als e-mailen of een treinkaartje kopen niet makkelijk”. Op basis van de landelijke ambitie van het Rijk rond laaggeletterdheid is er een regionaal plan van aanpak gemaakt voor 2020-2024. Hier zijn al diverse acties in gang gezet. Dat is ook noodzakelijk want bij onvoldoende resultaat zal gekort worden op de financiën om het verder decentraal organiseren en vormgeven van het extra onderwijs aan laaggeletterden. Eind 2022 zal een tussenevaluatie plaatsvinden om voor het eind van de veranderende zeggenschap nog te kunnen bijsturen. Als het gaat over de laaggeletterdheid geven de wethouders steevast aan dat zij veel werk hebben verzet en ook laten verzetten om de burger, die dat wil, toe te laten treden tot het betreffende onderwijs.

Betrekken bij de besluitvorming

Wat duidelijk achterblijft is wat de gemeenten doen om te zorgen dat deze groepen worden betrokken bij de belangrijke besluitvorming in de gemeenten. Vooral waar het gaat over wat men zou kunnen over wat er kan in de gemeente, over hoe onze leefomgeving er uit moet zien, wat wij verwachten hoe de lokale overheid zou moeten omgaan met de burger. Zo worden in het hele gebied op dit moment door de gemeenten besluiten genomen over de RES (Regionale Energie Strategie), vaak over woonvisies, over de implementatie van de nieuwe omgevingswet en mogelijk nog wat lokale visie documenten. In vrijwel al deze trajecten wordt de burger gevraagd om zijn of haar mening. Dit blijft echter vooral beperkt tot de digitale route. Daarmee wordt weliswaar aan een taak voldaan, maar sluit burgers uit die hier niet bedreven in zijn om toch hun stem te kunnen laten horen.

Samenwerking in theorie en praktijk

Heel verhelderend in dit kader is het concept “Wat als het samen kan?”, titel van het beleidsvisiedocument communicatie en participatie document van de gemeente Epe. Dit lag tot en met 16 mei 2021 ter inzage lag om eventueel een zienswijze, ‘uw mening’, te kunnen indienen. Een opvallend document als je de tijd neemt om het kritisch te lezen. Naast diverse stellige uitspraken over de betrokkenheid van de Epese burger bij de ontwikkelingen in de gemeente, wordt wel op voorhand begrip gevraagd dat de gemeente nog moet leren. De burger wordt echter geacht wel direct te handelen volgens vastgestelde regels. Ter illustratie: op pagina 12 wordt onder het kopje ‘Gebiedssessies’ geconcludeerd dat de vele online sessies geen invloed hebben gehad op de betrokkenheid van de bewoners, omdat er angst was dat de oudere burger niet mee zou doen. Dan ligt de conclusie voor de hand om vooral eens te kijken welke cijfers tot deze conclusie hebben geleid. En daarnaast: Is hier ook gekeken naar de participatiemogelijkheden van de laaggeletterde? Een ander opvallend hoofdstuk draait om doelgroepen/stakeholders op pagina 10. Daarin is een model van betrokkenheid is opgenomen met een duidelijke waarschuwing: “De uitdaging zal liggen in het ‘vinden’ van al deze inwoners zonder de ‘usual suspects’ die al in contact zijn met de gemeente en het winnen van vertrouwen.” In iets simpeler bewoordingen: “Probeer te voorkomen dat je steeds te maken krijgt met toch al betrokken burgers.” Des te opvallender als blijkt dat bij de begeleidingscommissie onderzoek bestuurscultuur toch teruggegrepen wordt naar de ‘usual suspects’ om hierin zitting te nemen. Daar gaat wederom een fantastische gelegenheid verloren om mensen die ongetwijfeld meer hebben te maken met de uitvoering, gezien hun laaggeletterdheid, hun ervaringen te laten delen en tevens aanbevelingen te laten doen hoe een en ander misschien anders en met een meer menselijke maat kan worden aangepakt. Een zeer actueel thema.

We’ll meet again

De pandemie is geen oorlog, maar evenzeer geldt dat we elkaar graag weer in levende lijve willen ontmoeten. In het hoofdstukje “when digital becomes human” op pagina 21 is het advies opgenomen : “ om altijd digitale ontmoetingen en fysieke ontmoetingen te combineren (als de COVID19 regels dit weer toelaten), omdat persoonlijke ontmoetingen echte verbindingen kunnen zijn voor de toekomst.” Laaggeletterden zullen dus mogelijk weer in beeld komen als over allerlei belangrijke visies in de gemeente al ruimschoots is beslist. In de beleidsvisie communicatie en participatie “Wat als het samen kan?!” van de gemeente Epe en de organisatie van de inspraak rond de thema’s woonvisie, omgevingsplan, RES is er gegeven de percentages laaggeletterdheid onder de bevolking van de gemeenten op de Veluwe meer actieve aandacht mogelijk van de gemeente-besturen voor de inbreng van deze groepen mensen als het gaat om invloed te kunnen hebben op het toekomstige beleid van de gemeenten in plaats van alleen een doelgroep om ze beter te kunnen ondersteunen om taalvaardiger te worden.

Actie

De lokale omroepen van Elburg, Heerde, Epe, Voorst en Brummen werken samen om de komende maanden extra aandacht te besteden op haar media aan laaggeletterdheid en hoe door gemeenten wordt geïnvesteerd in oplossingen om ook deze burgers actief te betrekken bij besluitvorming.

Belangrijk daarbij zijn twee uitgangspunten:

•niet alleen volgend aan de beleidsvisie, maar ook door het pro-actief betrekken van de doelgroepen en die zoveel mogelijk aan het woord te laten in woord en beeld.

•in samenwerking met betrokken afdelingen van de gemeente, de plaatselijk bibliotheek, belangengroeperingen, schrijvers, kunstenaars, vrijwilligers (waaronder uiteraard laaggeletterden).

In dat kader worden beschikbaar gesteld:

•zendtijd voor radio en televisie bij alle betrokken lokale omroepen (dekking)

•productiemogelijkheden en redactionele ondersteuning social en traditionele media

•netwerk, werktijd, kennis en expertise van betrokken medewerkers

•een projectmatige en doelgerichte aanpak met bijstand van professionele mediamensen

Gert Foekens, 16 mei 2021

Bronnen: Bronnen: Regioplan Laaggeletterdheid, Concept beleidsvisie communicatie en participatie, website geletterdheidinzicht.nl

Door: Mediapartner RTV 794